PROGRAMY WYKŁADÓW I ĆWICZEŃ

Fitopatologia-studia stacjonarne

Kierunek: Ochrona srodowiska (program wykladow i cwiczen)

Wyklady

Wyklad
Temat
1.
Zadania fitopatologii stosowanej. Istota choroby rosliny. Szkodliwosc chorób roslin. Podzial chorób roslin.
2.
Diagnostyka chorób roslin. Objawy chorób roslin. Identyfikacja czynników chorobotwórczych.
3.
Pasozytnictwo i patogenicznosc. Rodzaje pasozytów. Cykl chorobowy.
4.
Odpornosc roslin na choroby. Teoria „gen na gen”. Mechanizm i rodzaje odpornosci. Hodowla roslin odpornych na choroby.
5.
Wplyw czynników srodowiska na rozwój chorób infekcyjnych: wplyw temperatury, wilgotnosci, wiatru, swiatla, pH, stanu odzywienia i herbicydów.
6.
Epidemiologia chorób roslin. Skladowe epidemii: wlasnosci rosliny gospodarza, cechy patogena, czynniki srodowiska, rola czlowieka.
7.
Ochrona roslin przed chorobami. Metody ochrony roslin eliminujace kontakt patogena z roslina: kwarantanna, izolacja, zdrowy material rozmnozeniowy. Metody redukujace inokulum patogena: selekcja negatywna, zmianowanie, tworzenie warunków niekorzystnych dla patogena.
8.
Metody biologiczne: supresywnosc gleb, antagonizm, symbioza. Metody fizyczne: termoterapia, wplyw swiatla.
9.
Charakterystyka patogenicznych wirusów dla roslin. Funkcje biologiczne skladowych wirusa - kodowanie. Namnazanie sie wirusa w komórce roslinnej. Rozprzestrzenianie sie wirusów w roslinie. Symptomy wywolywane przez wirusy roslin.
10.
Oddzialywanie wirusów na fizjologie rosliny. Przenoszenie wirusów. Wykrywanie i rozpoznawanie wirusów. Nazewnictwo wirusów. Zasady ochrony roslin przed chorobami wirusowymi.
11.
Klasyfikacja patogenicznych organizmów prokariotycznych. Budowa, rozmnazanie i odzywianie sie bakterii. Ekologia i rozprzestrzenianie sie bakterii patogenicznych.
12.
Identyfikacja bakterii patogenicznych. Objawy chorobowe powodowane przez bakterie. Ochrona roslin przed bakteriami patogenicznymi.
13.
Budowa grzybów. Rozmnazanie sie grzybów. Cykl zyciowy grzybów.
14.
Symptomy chorobowe wywolywane przez patogeniczne grzyby. Kryteria taksonomiczne grzybów. Zasady nazewnictwa grzybów.
15.
Kryteria klasyfikacji grzybów. Rodzaje zaplodnienia u grzybów.

Cwiczenia

Cw.
Temat
1.
 Choroby nieinfekcyjne

Uszkodzenia termiczne roslin.

Brak lub nadmiar wody w glebie.

Brak lub nadmiar skladników pokarmowych (K, Mg, B, Cu).

Niekorzystny odczyn gleby.

Zmeczenie gleby.

Wplyw emisji, zasolenia i odpadów przemyslowych na zdrowotnosc roslin.
2.
 Choroby infekcyjne: wirozy i bakteriozy

Wirozy ziemniaka (Y, L, X).

Zóltaczka wirusowa buraka (BYV).

Kedzierzawka plaszczyncowa buraka (BLCV)

Czarna nózka i mokra zgnilizna bulw ziemniaka (Erwinia carotovora var. atroseptica, E. carotovora var. carotovora).

Rak bakteryjny topoli (Aplanobacterium populi).

Guzowatosc korzeni (Agrobacterium tumefaciens).
3.
 Protozoa, Plasmodiophoromycota, Plasmodiophorales, Plasmodiophoraceae [9]

Kila kapustnych (Plasmodiophora brassicae).
Chromista, Oomycota, Pythiales, Pythiaceae [11]

Zgorzeli siewek roslin, zgnilizn korzeni i przyziemnych czesci roslin (Pythium debaryanum).

Zaraza ziemniaka i pomidora (Phytophthora infestans).

Zgnilizna korzeni i przyziemnych czesci roslin (Phytophthora spp.).

4.
 Chromista, Oomycota, Peronosporales, Peronosporaceae [8], Glomales [16]

Maczniak rzekomy kapustnych (Peronospora brassicae).

Mikoryzy arbuskularne (Glomeromycota) a zdrowotnosc roslin.

+ sprawdzian pisemny

5.

Fungi, Ascomycota, Taphrinales, Taphrinaceae [17]

Kedzierzawosc lisci brzoskwin [Taphrina deformans (Lalaria deformans)].

Ascomycota, Microascales, Microascaceae [8]

Holenderska choroba wiazów [Ceratocystis ulmi (Graphium ulmi )].

Ascomycota, Hypocreales, Hypocreaceae [21]

Raka drzew owocowych [Nectria galligena (Cylindrocarpon heteronema)].

Gruzlek cynobrowy [ Nectria cinnabarina (Tubercularia vulgaris)].

Zgorzel siewek drzew lesnych [Nectria radicicola (Cylindrocarpon destructans)].

Fuzariozy roslin (Fusarium culmorum Fusarium oxysporum Fusarium solani).

6.

Fungi, Ascomycota, Phyllachorales, Phyllachoraceae [22]

Antraknozy roslin i gorzka zgnilizna jablek [Glomerella cingulata (Colletotrichum gloeosporioides), Colletotrichum spp.].

Fungi, Ascomycota, Diaporthales, Valsaceae [23]

Rak topoli [Cryptodiaporthe populea (Chondroplea populea)].

Zgorzel kory topoli [Valsa sordita (Cytospora chrysosperma)].

Antraknoza platana [Gnomonia errabunda (Discula platani)].

Antraknoza orzecha wloskiego [Gnomonia leptostyla (Marssonina juglandis)].

Fungi, Ascomycota, Dothideales, Leptosphaeriaceae [27]

Sucha zgnilizna kapustnych [Leptosphaeria maculans (Phoma lingam)].

7.

Fungi, Ascomycota, Dothideales, Mycosphaerellaceae [28]

Septorioza paskowana lisci pszenicy [Mycosphaerella graminicola (Septoria tritici)].

Septorioza selera (Septoria apiicola).

Chwoscik buraka (Cercospora beticola).

Czernie roslin [Mycosphaerella tassiana (Cladosporium herbarum)], Cladosporium spp.

Fungi, Ascomycota, Dothideales, Phaeosphaeriaceae [29]

Septorioza plew pszenicy [Phaeosphaeria nodorum (Stagonospora nodorum)].

Fungi, Ascomycota, Dothideales, Pleosporaceae [30]

Alternariozy (Alternaria spp.).

Fungi, Ascomycota, Dothideales, Venturiaceae [31]

Parch jabloni [Venturia inaequalis (st. mitomorficzne: Spilocaea pomi)].

8.

Fungi, Ascomycota, Leotiales, Dermateaceae [32]

Drobna plamistosc lisci drzew pestkowych [Blumeriella jaapii (Phloeosporella padi)].

Czarna plamistosc rózy [Diplocarpon rosae (Marssonina rosae)].

 

Fungi, Ascomycota, Leotiales, Sclerotiniaceae [33]

Szara plesn róznych roslin [Botryotinia fuckeliana (Botrytis cinerea)].

Brunatna zgnilizna drzew ziarnkowych [Monilinia fructicola (Monilia fructicola)].

Zgnilizna twardzikowa roslin (Sclerotinia sclerotiorum)

+ sprawdzian.

9.

Fungi, Ascomycota, Rhytismatales, Rhytismataceae [34]

Osutka sosny [Lophodermium pinastri (Leptostroma pinastri)].

Czerniak klonu [Rhytisma acerinum (Melasmia acerina)].

Fungi, Ascomycota, Erysiphales, Erysiphaceae [35]

Maczniak prawdziwy zbóz i traw (Blumeria graminis).

Maczniak prawdziwy debu (Microsphaera alphitoides).

Maczniak prawdziwy rózy (Sphaerotheca pannosa).

10.

Fungi, Basidiomycota, Ustomycetes, Ustilaginales, Ustilaginaceae [36]

Glownia pylaca jeczmienia (Ustilago nuda).

Glownia pylaca pszenicy (Ustilago tritici).

Glownia zwarta jeczmienia (Ustilago hordei).

Fungi, Basidiomycota, Ustomycetes, Ustilaginales, Tilletiaceae [37]

Sniec cuchnaca pszenicy (Tilletia caries).

Fungi, Basidiomycota, Teliomycetes, Uredinales, Pucciniaceae [38]

Rdza zdzblowa zbóz i traw (Puccinia graminis).

Rdzy topoli (Melampsora allii-populina).

Rdza wejmutkowo-porzeczkowa (Cronartium ribicola).

11.

Fungi, Basidiomycota, Basidiomycetes, Holobasidiomycetidae, Agaricales, Tricholomataceae [40]

Opienka miodowa (Armillaria mellea).

Fungi, Basidiomycota, Basidiomycetes, Holobasidiomycetidae, Poriales, Coriolaceae [41]

Huba korzeni (Fomes annosus).

Fungi, Basidiomycota, Basidiomycetes, Holobasidiomycetidae, Stereales, Stereaceae [43]

Zgnilizna drewna drzew lisciastych i srebrzystosc lisci drzew (Chondrostereum purpureum).

Fungi, Basidiomycota, Hymenomycetes, Ceratobasidiales, Ceratobasidiaceae [44]

Rizoktonioza ziemniaka [Thanatephorus cucumeris (Rhizoctonia solani)].

12.

Grzyby mitosporowe [45]

Dziurkowatosc lisci drzew pestkowych (Clasterosporium carpophilum).

Rynchosporioza zbóz (Rhynchosporium secalis).

Werticiliozy roslin (Verticillium dahliae, V. albo-atrum).

Biala zgnilizna cebuli (Sclerotium cepivorum).

+ sprawdzian pisemny

13.

Pasozytnicze rosliny nasienne [46]

Kompleksowa ochrona roslin przed chorobami.

Konsekwencje stosowania chemicznej ochrony roslin.

14 i 15.

Makroskopowa i mikroskopowa diagnostyka chorób roslin.

Liczby w nawiasach kwadratowych sa numerami rozdzialów V. czesci „Przewodnika do zajec z fitopatologii”, wedlug których nalezy wykonac cwiczenie.

Literatura obowiazkowa

Błaszkowski J., Tadych M. Madej T. 1999. Przewodnik do zajęć z fitopatologii. AR w Szczecinie, 335 ss. (każdy student musi przychodzić na ćwiczenia z niniejszym przewodnikiem).

Borecki Z. 2001. Nauka o chorobach roslin. PWRiL. Warszawa.

Kochman J., Węgorek W. 1997. Ochrona roślin. Wyd. V. PLANTPRESS. Kraków.

Kryczyński S. 2001. Podstawy fitopatologii. Fundacja "Rozwój SGGW". Warszawa.

Manka K. 1998. Fitopatologia lesna. Wyd. V PWRiL. Warszawa.

 

Literatura uzupelniajaca

Borecki Z. 1984. Fungicydy stosowane w ochronie roslin. PWN, Warszawa.

Kochman J. 1986. Zarys mikologii dla fitopatologów. Wyd. II SGGW-AR, Warszawa.

Marcinkowska J. 2003. Oznaczanie rodzajów grzybów ważnych w patologii roślin. Fundacja "Rozwój SGGW". Warszawa.

Smith I. M., Dunez J., Lelliott R. A., Phillips D. H., Archer S. A. 1988. European handbook of plant diseases. Blackwell Scientific Publications.

Wszelkie atlasy chorób roslin.

Zalecenia ochrony roslin. Instytut Ochrony Roslin, Poznan, najnowsze wydanie.

Fitopatologia-studia stacjonarne

Kierunek: Ogrodnictwo (program wykladow i cwiczen)

Wyklady

Wyklad
Temat
1.
Przedmiot i gospodarcze znaczenie fitopatologii ogrodniczej.
2.
Zarys historii fitopatologii ogrodniczej.
3.
Pojecie, istota i klasyfikacja chorób roslin.
4.
Metody badan stosowane w diagnostyce fitopatologicznej.
5.
Symptomatologia, uwzgledniajac przyklady infekcyjnych i nieinfekcyjnych chorób roslin ogrodniczych.
6.
Podstawy anatomii i fizjologii fitopatologicznej.
7.
Etiologia fitopatologiczna (przyczyny chorób, organiczne i nieorganiczne).
8.
Proces chorobowy (patogeneza) i jego uwarunkowanie.
9.
Zmiennosc patogenów, podstawy hodowli odpornosciowej.
10.
Epidemiologia w fitopatologii ogrodniczej, zródla infekcji, rozprzestrzenianie przyczyn/sprawców zachorowan roslin.
11.
Integrowana ochrona i strategia ochrony przed chorobami.
12.
Chemia jako jedna z glównych skladowych integrowanej oslony/ochrony roslin ogrodniczych (fungi- i bakteriocydy, technika zabiegu, wplyw na środowisko i chroniona rosline).
13.
Struktura organizacyjna ochrony roslin.
14.
Ochrona roslin ogrodniczych: drzew owocowych i krzewów jagodowych, warzyw i roslinnosci ozdobnej, w polowej produkcji towarowej, w nasiennictwie, a takze prowadzonej pod oslonami.
15.
Ochrona roslin ozdobnych przed czynnikami szkodliwymi w aglomeracjach miejsko-przemyslowych, roslinnosci wiejskich i osiedlowych zadrzewien/zakrzewien, wszelkich „zielenców”, roslin w przydomowych i dzialkowych ogrodach.

 

Cwiczenia

Cw
Temat

1.

Diagnostyka polowa - zajecia terenowe.
 

2.

Choroby abiotyczne/nieinfekcyjne: gorzka plamistosc podskórna i oparzelina powierzchniowa (chlodniowa) jablek, szklistosc miazszu i miekka oparzelina jablek, plamistosc Jonatana, zbrunatnienie przygniezdne i zbrazowienie wewnetrzne jablek; symptomatologia zachorowan wywolywanych niedoborem, nadmiarem, badz niezachowanymi proporcjami w zywieniu roslin makro- i mikropierwiastkami (drzewa owocowe i rosliny jagodowe, warzywa i rosliny ozdobne); imisje i czynniki pogodowe w patologii roslin ogrodniczych: pasozytnicze rosliny z Dicotyledones: kanianka, zaraza, jemiola.
 

3.

Choroby wirusowe: mozaika jabloni, jamkowatosc pnia jabloni, chlorotyczna plamistosc lisci jabloni, szorstkosc kory gruszy, pecherzykowaty rak kory gruszy, ospowatosc sliwy, nekrotyczna pierscieniowa plamistosc wisni i czeresni, mozaika maliny, marszczyca lisci truskawki, mozaika pomidora, zólta karlowatosc cebuli, pstrosc tulipana, pstrosc gozdzika.
 

4.

Choroby bakteryjne: rak bakteryjny drzew owocowych, proliferacja (miotlastosc) jabloni, zaraza ogniowa, guzowatosc korzeni, bakterioza obwódkowa fasoli, kanciasta plamistosc ogórka, mokra zgnilizna, zólta bakterioza hiacynta

+ sprawdzian.

 

5.

Choroby wywolywane przez sluzorosle pasozytnicze: kila roslin krzyzowych (Plasmodiophora brassicae); choroby wywolywane przez przedstawicieli skoczkowych i legniowych: zgorzel siewek roslin kapustnych/krzyzowych (Olpidium brassicae), Pythium spp. i Phytophthora spp. w patologii roslin pod oslonami, zaraza pomidora (Phytophthora infestans), biala rdza roslin krzyzowych (Albugo candida), maczniak rzekomy cebuli (Peronospora destructor).
 

5.

Choroby wywolywane przez sluzorosle pasozytnicze: kila roslin krzyzowych (Plasmodiophora brassicae); choroby wywolywane przez przedstawicieli skoczkowych i legniowych: zgorzel siewek roslin kapustnych/krzyzowych (Olpidium brassicae), Pythium spp. i Phytophthora spp. w patologii roslin pod oslonami, zaraza pomidora (Phytophthora infestans), biala rdza roslin krzyzowych (Albugo candida), maczniak rzekomy cebuli (Peronospora destructor).

 

6.

Choroby wywolywane przez maczniak rzekomy winorosli (Plasmopara viticola), maczniak rzekomy salaty (Bremia lactucae); Mucor i Rhizopus - przedstawiciele sprzezniowych - ogniwami w procesach gnilnych produktów, m. in. owoców, bulw i cebul; choroby wywolywane przez przedstawicieli bezladniaków, rzedu Ophiostomatales: holenderska choroba wiazu (Ceratocystis ulmi); choroby wywolywane przez przedstawicieli jadrzaków, rzedu Erysiphales: maczniak prawdziwy roslin z rodziny Gramineae ( Erysiphe graminis ), maczniak prawdziwy winorosli (Uncinula necator), maczniak prawdziwy rózy (Sphaerotheca pannosa), maczniak prawdziwy jabloni (Podosphaera leucotricha), maczniak prawdziwy porzeczki/agrestu (Sphaerotheca mors-uvae), maczniak prawdziwy debu (Microsphaera alpithoides).

 

7

Choroby wywolywane przez grzyby z rzedu Sphaeriales: raki drzew i krzewów (Nectria spp.), Gnomonia leptostyla (antraknoza orzecha wloskiego), Valsa/Leucostoma i Diaporthe w patologii drzew i krzewów, antraknoza roslin (Glomerella cingulata)

+ sprawdzian.
 

8.

Choroby wywolywane przez przedstawicieli komoroworkowców, rzedów Dothideales, i Pleosporales: biala plamistosc lisci truskawki/poziomki (Mycosphaerella fragariae), zamieranie pedów malin (Didymella applanata), parch jabloni (Venturia inaequalis), parch gruszy (Venturia pirina).

 

9.

Choroby wywolywane przez przedstawicieli miseczniaków, rzedów Phacidiales i Helotiales: czarna plamistosc lisci klonu (Rhytisma acerinum), osutka sosny (Lophodermium spp.), drobna plamistosc lisci drzew pestkowych (Blumeriella jaapi), czarna plamistosc rózy (Diplocarpon rosae), brunatna zgnilizna owocowych i ozdobnych krzewów i drzew z Rosaceae (Monilinia spp.), zgnilizna twardzikowa (Sclerotinia sclerotiorum), szara plesn (Botryotinia fuckeliana).

 

10.

Choroby wywolywane przez przedstawicieli zewnetrzniaków workowych, rzedu tafrynowców: kedzierzawosc lisci brzoskwini (Taphrina deformans); choroby roslin wywolywane przez przedstawicieli przedgrzybniowych rzedu Ustilaginales: glownia smugowa roslin z Gramineae (Ustilago striiformis); choroby wywolywane przez przedstawicieli podstawkowych, rzedu Tilletiales: glownia cebuli (Urocystis cepulae), glownia dalii (Entyloma dahliae)

+ sprawdzian.
 

11.

Choroby wywolywane przez przedstawicieli podstawkowych, rzedu Uredinales: rdza wejmutkowo-porzeczkowa (Cronartium ribicola), rdze wierzby i topoli (Melampsora spp.), rdza sliwy (Tranzschelia pruni-spinosae), rdza rózy (Phragmidium mucronatum), rdza gruszy (Gymnosporangium sabinae), rdze motylkowatych - roslin ogrodniczych (Uromyces spp.), rdza zdzblowa (Puccinia graminis).

 

12.

Choroby wywolywane przez przedstawicieli rzedów Exobasidiales, Tulasnellales, Aphyllophorales i Agaricales: pasozytniczy zewnetrzniak podstawkowy wrzosowatych (Exobasidium vaccini ), rizoktonioza (Thanatephorus cucumeris), grzyb domowy (Serpula lacrimans), opienka miodowa (Armillariella mellea); choroby wywolywane przez przedstawicieli strzepczaków, rzedu Moniliales: szara plesn cebuli (Botrytis allii), Fusarium i Verticillium spp. w patologii roslin, brunatna/oliwkowa plesn pomidora (Cladosporium fulvum), alternariozy w patologii roslin (Alternaria spp.); choroby wywolywane przez przedstawicieli jamkowych, rzedów Melanconiales i Sphaeropsidales: septorioza selera (Septoria spp.), antraknoza fasoli (Colletotrichum lindemuthianum).

 

13.

20-minutowy test sprawdzajacy (material 11-13 cwiczenia); podstawy metodyki w diagnostyce zachorowan roslin (wilgotne komory, preparaty krojone, izolacja i hodowla fitopasozytów, inokulacja roslin.

 

14.

Diagnostyka samodzielna, wraz z merytoryczna dokumentacja (do dyspozycji studenta/studentki literatura kluczowa).

 

15.

Zaliczenie koncowe.

 

Literatura obowiazkowa

Błaszkowski J., Tadych M. Madej T. 1999. Przewodnik do zajęć z fitopatologii. AR w Szczecinie, 335 ss. (każdy student musi przychodzić na ćwiczenia z niniejszym przewodnikiem).

Borecki Z. 2001. Nauka o chorobach roslin. PWRiL. Warszawa.

Kochman J., Węgorek W. 1997. Ochrona roślin. Wyd. V. PLANTPRESS. Kraków.

Kryczyński S. 2001. Podstawy fitopatologii. Fundacja "Rozwój SGGW". Warszawa.

 

Literatura uzupelniajaca

Borecki Z. 1984. Fungicydy stosowane w ochronie roslin. PWN, Warszawa.

Kochman J. 1986. Zarys mikologii dla fitopatologów. Wyd. II SGGW-AR, Warszawa.

Manka K. 1998. Fitopatologia lesna. Wyd. V PWRiL. Warszawa.

Marcinkowska J. 2003. Oznaczanie rodzajów grzybów ważnych w patologii roślin. Fundacja "Rozwój SGGW". Warszawa.

Smith I. M., Dunez J., Lelliott R. A., Phillips D. H., Archer S. A. 1988. European handbook of plant diseases. Blackwell Scientific Publications.

Wszelkie atlasy chorób roslin.

Zalecenia ochrony roslin. Instytut Ochrony Roslin, Poznan, najnowsze wydanie.

Ochrona roślin - studia stacjonarne

Kierunek: Architektura krajobrazu (program wykladow i ćwiczeń)

Cwiczenia

Cw.

Temat

1.

Choroby nieinfekcyjne [1-5]

Gorzka plamistosc podskórna i oparzelina powierzchniowa (chlodniowa) jablek. Zbrunatnienie przygniezdne i zbrazowienie wewnetrzne jablek.

Choroby infekcyjne - wirozy [6]

Mozaika jabloni (AMV).

Ospowatosc sliwy (PPV). Pstrosc tulipana (TBV). Proliferacja jabloni.
   

2.

Choroby bakteryjne [7].

Zaraza ogniowa (Erwinia amylovora).

Guzowatosc korzeni (Agrobacterium tumefaciens).

Mokra zgnilizna (Erwinia carotovora pv. carotovora)

Bakteryjna kanciasta plamistosc ogórka (Pseudomonas syringae pv. lphaseolicola). Bakterioza obwódkowa fasoli (Pseudomonas syringae pv. lachrymans).

Protozoa, Plasmodiophoromycota, Plasmodiophorales, Plasmodiophoraceae [9]

Kila kapustnych (Plasmodiophora brassicae).
   

3.

Chromista, Oomycota, Pythiales, Pythiaceae [11]

Zaraza ziemniaka i pomidora (Phytophthora infestans). Fytoftorozy roslin ozdobnych – cyprysika, azalii, bagna, hebe, kalmii, rózanecznika i wrzosu (Phytophthora cinnamomi, P. cryptogea, P. citricola, P. citrophthora, P. palmivora).

Zgorzele siewek roslin ozdobnych – bukszpanu, jasminowca, kaliny, magnolii i daglezji (Pythium spp., Phytophthora spp.).

Chromista, Oomycota, Peronosporales, Peronosporaceae [8]

Maczniak rzekomy cebuli (Peronospora destructor).

Fungi, Ascomycota, Taphrinales, Taphrinaceae [17]

Kedzierzawosc lisci brzoskwin [Taphrina deformans (Lalaria deformans)].
   

4.

Ascomycota, Hypocreales, Hypocreaceae [21]

Rak drzew [Nectria galligena (Cylindrocarpon heteronema)].

Fusarium spp. w patologii ozdobnych roslin cebulowych – tulipana i mieczyka.

Fungi, Ascomycota, Phyllachorales, Phyllachoraceae [22]

Antraknoza ligustru i magnolii [Glomerella cingulata (Colletotrichum gloeosporioides)].

Fungi, Ascomycota, Diaporthales, Valsaceae [23]

Antraknoza platana [Gnomonia errabunda (Discula platani)].

Antraknoza kasztanowca [Guignardia aesculi (Asteromella aesculicola, Phyllostictina sphaeropsoidea)]

+ sprawdzian. 

   

5.

Fungi, Ascomycota, Dothideales, Mycosphaerellaceae [28]

Czernie roslin ozdobnych [Mycosphaerella tassiana (Cladosporium herbarum)].

Fungi, Ascomycota, Dothideales, Venturiaceae [31]

Parch jabloni [Venturia inaequalis (Spilocaea pomi)]. Parch ognika (Spilocea pyracanthae).

Fungi, Ascomycota, Dothideales, Incertae Sedis.

Przypakowe zamieranie pedów maliny [ Didymella applanata ( Phoma idaei )].

Fungi, Ascomycota, Leotiales, Dermateaceae [32]

Czarna plamistosc lisci rózy [Diplocarpon rosae (Marssonina rosae)].
   

6.

 Fungi, Ascomycota, Leotiales, Sclerotiniaceae [33]

Szara plesn w patologii roslin ozdobnych [Botryotinia fuckeliana (Botrytis cinerea)].

Brunatna zgnilizna drzew ziarnkowych [Monilinia fructicola (Monilia fructicola)].

Sclerotinia sclerotiorum - zgnilizna twardzikowa w przechowalnictwie roslin ozdobnych.

Fungi, Ascomycota, Rhytismatales, Rhytismataceae [34]

Osutka wiosenna sosny [Lophodermium seditiosum (L. pinastri)].

Fungi, Ascomycota, Erysiphales, Erysiphaceae [35]

Maczniak prawdziwy traw ozdobnych (Blumeria graminis).

Maczniak prawdziwy rózy (Sphaerotheca rosae).
   

7.

 Fungi, Basidiomycota, Ustomycetes, Ustilaginales, Ustilaginaceae [36]

Glownia dalii (Entyloma dahliae).

Fungi, Basidiomycota, Teliomycetes, Uredinales, Pucciniaceae [38]

Rdza berberysu (Puccinia graminis).

Rdza rózy (Phargmidium mucronatum).

Grzyby mitosporowe [45]

Ramulariozy roslin ozdobnych.

Septoriozy roslin ozdobnych.

8.

Diagnostyka makroskopowa

+ sprawdzian.

Liczby w nawiasach kwadratowych sa numerami rozdzialów V. czesci „Przewodnika do zajec z fitopatologii”, wedlug których nalezy wykonac cwiczenie.

Literatura obowiazkowa

Błaszkowski J., Tadych M. Madej T. 1999. Przewodnik do zajęć z fitopatologii. AR w Szczecinie, 335 ss. (każdy student musi przychodzić na ćwiczenia z niniejszym przewodnikiem).

Borecki Z. 2001. Nauka o chorobach roslin. PWRiL. Warszawa.

Kochman J., Węgorek W. 1997. Ochrona roślin. Wyd. V. PLANTPRESS. Kraków.

Kryczyński S. 2001. Podstawy fitopatologii. Fundacja "Rozwój SGGW". Warszawa.

Manka K. 1998. Fitopatologia lesna. Wyd. V PWRiL. Warszawa.

 

Literatura uzupelniajaca

Borecki Z. 1984. Fungicydy stosowane w ochronie roslin. PWN, Warszawa.

Kochman J. 1986. Zarys mikologii dla fitopatologów. Wyd. II SGGW-AR, Warszawa.

Marcinkowska J. 2003. Oznaczanie rodzajów grzybów ważnych w patologii roślin. Fundacja "Rozwój SGGW". Warszawa.

Smith I. M., Dunez J., Lelliott R. A., Phillips D. H., Archer S. A. 1988. European handbook of plant diseases. Blackwell Scientific Publications.

Wszelkie atlasy chorób roslin.

Zalecenia ochrony roslin. Instytut Ochrony Roslin, Poznan, najnowsze wydanie.

Fitopatologia - studia stacjonarne

Kierunek: Rolnictwo (wykladow i program ćwiczeń)

Cwiczenia

Cw.

Temat

1.

Choroby nieinfekcyjne [1-5]

Wyprzenie zbóz.

Wymarzanie zbóz.

Choroba nowin.

Zmeczenie gleby.

Uszkodzenia termiczne bulw ziemniaka.

Rdzawa plamistosc miazszu bulw ziemniaka.

Zgorzel lisci sercowych buraka.

Zóltaczka glodowa buraka.

 

2.

Choroby infekcyjne: wirozy [6]

Wirozy ziemniaka (Y, L, X).

Kompleksy wirusów (Y A X).

Wrzecionowatosc bulw ziemniaka.

Zóltaczka wirusowa buraka (BYV).

Kedzierzawka plaszczyncowa buraka (BLCV).

Rizomania buraka.

Waskolistnosc lubinu.

3.

Bakteriozy [7]

Bakterioza pierscieniowa ziemniaka (Corynebacterium sepedonicum).

Czarna nózka (Erwinia carotovora var. atroseptica).

Mokra zgnilizna bulw ziemniaka (Erwinia carotovora var. carotovora).

Parch zwykly ziemniaka i buraka (Streptomyces scabies).

Rak bakteryjny topoli (Aplanobacterium populi).

Guzowatosc korzeni (Agrobacterium tumefaciens).

 

4.

Protozoa, Plasmodiophoromycota, Plasmodiophorales, Plasmodiophoraceae [9]

Kila kapustnych (Plasmodiophora brassicae).

Parch prószysty ziemniaka (Spongospora subterranea).

Chromista, Oomycota, Pythiales, Pythiaceae [11]

Zgorzel siewek roslin, zgnilizna korzeni i przyziemnych czesci roslin (Pythium debaryanum).

Zaraza ziemniaka i pomidora (Phytophthora infestans).

Chromista, Oomycota, Peronosporales, Peronosporaceae [8]

Maczniak rzekomy kapustnych (Peronospora brassicae).

+ sprawdzian pisemny

5.

Fungi, Chytridiomycota, Chytridiales, Synchytriaceae [13]

Rak ziemniaka (Synchytrium endobioticum).

Fungi, Zygomycota, Mucorales, Mucoraceae [15]

Mucor spp. i Rhizopus sp. jako sprawcy mokrej zgnilizny owoców.

Fungi, Ascomycota, Hypocreales, Clavicipitaceae [20]

Sporysz zbóz i traw [Claviceps purpurea (Sphacelia segetum)].

Pochewczak palkowaty traw [Epichloë typhina (Acremonium typhinum)].

Fungi, Ascomycota, Hypocreales, Hypocreaceae [21]

Fuzariozy roslin (Fusarium culmorum, F. oxysporum).

Sucha zgnilizna bulw ziemniaka (Fusarium solani).
   

6.

Ascomycota, Phyllachorales, Phyllachoraceae [22]

Czarna plamistosc traw [Phyllachora graminis (Linochora graminis)].

Antraknoza ziemniaka (Colletotrichum coccodes) .

Antraknoza fasoli (Colletotrichum lindemuthianum).

 

Ascomycota, incertae sedis, Magnoporthaceae [ 25]

Zgorzel podstawy zdzbla zbóz [Gaeumannomyces graminis (Phialophora sp.)].

Ascomycota, Dothideales, Leptosphaeriaceae [27]

Sucha zgnilizna kapustnych [Leptosphaeria maculans (Phoma lingam)].
   

7.

Fungi, Ascomycota, Dothideales, Mycosphaerellaceae [28]

Septorioza paskowana lisci pszenicy [Mycosphaerella graminicola (Septoria tritici)].

Askochytoza grochu [Mycosphaerella pinodes (Ascochyta pinodes)], Ascochyta pisi.

Septorioza selera (Septoria apiicola).

Chwoscik buraka (Cercospora beticola).

Czernie roslin [Mycosphaerella tassiana (Cladosporium herbarum)], Cladosporium spp.

Brunatna plamistosc lisci pomidora (Cladosporium fulvum).

+ sprawdzian
   

8.

Fungi, Ascomycota, Dothideales, Phaeosphaeriaceae [29]

Septorioza plew pszenicy [Phaeosphaeria nodorum (Stagonospora nodorum)].

Fungi, Ascomycota, Dothideales, Pleosporaceae [30]

Pasiastosc lisci jeczmienia [Pyrenophora graminea (Drechslera graminea)].

Plamistosc siatkowa lisci jeczmienia [Pyrenophora teres (Drechslera teres)].

Alternariozy roslin krzyzowych (Alternaria alternata, A. brassicae, A. brassicicola).

Alternarioza ziemniaka i pomidora (Alternaria solani).
   

9.

Fungi, Ascomycota, Leotiales, Dermataceae [32]

Kustrzebka koniczyny (Pseudopeziza trifolii).

Lamliwosc podstawy zdzbla [Tapesia yallundae (Pseudocercosporella herpotrichoides)].

 

Fungi, Ascomycota, Leotiales, Sclerotiniaceae [33]

Szara plesn róznych roslin [Botryotinia fuckeliana (Botrytis cinerea)].

Zgnilizna twardzikowa roslin (Sclerotinia sclerotiorum).

Rak koniczyny (Sclerotinia trifoliorum).
   

10.

Fungi, Ascomycota, Erysiphales, Erysiphaceae [35]

Maczniak prawdziwy zbóz i traw (Blumeria graminis).

Maczniak prawdziwy roslin motylkowych (Erysiphe pisi).

Maczniak prawdziwy winorosli (Uncinula necator).

Maczniak prawdziwy jabloni (Podosphaera leucotricha)

+ sprawdzian.
   

11.

Fungi, Basidiomycota, Ustomycetes, Ustilaginales, Ustilaginaceae [36]

Glownia pylaca jeczmienia (Ustilago nuda).

Glownia pylaca pszenicy (Ustilago tritici).

Glownia zwarta jeczmienia (Ustilago hordei).

Fungi, Basidiomycota, Ustomycetes, Ustilaginales, Tilletiaceae [37]

Glownia zdzblawa zyta (Urocystis occulta).

Glownia cebuli (Urocystis cepulae).

Sniec cuchnaca pszenicy (Tilletia caries).
   

12.

Fungi, Basidiomycota, Teliomycetes, Uredinales, Pucciniaceae [38]

Rdza zdzblowa zbóz i traw (Puccinia graminis).

Rdza koronowa owsa (Puccinia coronata).

Rdza jeczmienia (Puccinia hordei).

Rdza zólta zbóz i traw (Puccinia striiformis).

Rdza brunatna (Puccinia recondita).

Rdza bobu, bobiku, grochu i wyki (Uromyces fabae).

 

13

Fungi, Basidiomycota, Hymenomycetes, Ceratobasidiales, Ceratobasidiaceae [44]

Rizoktonioza zbóż [Ceratobasidium cereale (Rhizoctonia cerealis)].

Rizoktonioza ziemniaka [Thanatephorus cucumeris (Rhizoctonia solani)].

Grzyby anamorficzne [45]

Rynchosporioza zbóz (Rhynchosporium secalis).

Werticiliozy roslin (Verticillium dahliae, V. albo-atrum).

Biala zgnilizna cebuli (Sclerotium cepivorum).

Pasozytnicze rosliny nasienne [46]

+ sprawdzian.

 

14 i 15.

Makroskopowa i mikroskopowa diagnostyka chorób roslin.

Liczby w nawiasach kwadratowych sa numerami rozdzialów V. czesci „Przewodnika do zajec z fitopatologii”, wedlug których nalezy wykonac cwiczenie.

Literatura obowiazkowa

Błaszkowski J., Tadych M. Madej T. 1999. Przewodnik do zajęć z fitopatologii. AR w Szczecinie, 335 ss. (każdy student musi przychodzić na ćwiczenia z niniejszym przewodnikiem).

Borecki Z. 2001. Nauka o chorobach roslin. PWRiL. Warszawa.

Kochman J., Węgorek W. 1997. Ochrona roślin. Wyd. V. PLANTPRESS. Kraków.

Kryczyński S. 2001. Podstawy fitopatologii. Fundacja "Rozwój SGGW". Warszawa.

 

Literatura uzupelniajaca

Borecki Z. 1984. Fungicydy stosowane w ochronie roslin. PWN, Warszawa.

Kochman J. 1986. Zarys mikologii dla fitopatologów. Wyd. II SGGW-AR, Warszawa.

Manka K. 1998. Fitopatologia lesna. Wyd. V PWRiL. Warszawa.

Marcinkowska J. 2003. Oznaczanie rodzajów grzybów ważnych w patologii roślin. Fundacja "Rozwój SGGW". Warszawa.

Smith I. M., Dunez J., Lelliott R. A., Phillips D. H., Archer S. A. 1988. European handbook of plant diseases. Blackwell Scientific Publications.

Wszelkie atlasy chorób roslin.

Zalecenia ochrony roslin. Instytut Ochrony Roslin, Poznan, najnowsze wydanie.

Podstawy ochrony roslin - Fitopatologia -studia zaoczne

Kierunek: Ochrona srodowiska (program cwiczen)

 

Fitopatologia jest nauka o chorobach roslin. Zajmuje sie ona (1) czynnikami wywolujacymi choroby, (2) mechanizmami powodowania przez te czynniki zjawiska choroby, (3) wspóldzialaniami zachodzacymi miedzy sprawca choroby i roslina oraz (4) metodami zapobiegania i zwalczania chorób. W ujeciu naukowym fitopatologia jest dzialem botaniki, poniewaz jej glównym obiektem badan jest roslina. Z praktycznego punktu widzenia fitopatologia jest, wraz z entomologia i nematologia, dziedzina ochrony roslin.

 

Cel przedmiotu

Celem wykladów jest przekazanie studentom teoretycznych podstaw fitopatologii stosowanej, w szczególnosci:

  1. Zdefiniowanie istoty choroby i czynników warunkujacych jej wystepowanie.
  2. Omówienie sposobów diagnozowania chorób roslin i rodzajów objawów wywolywanych przez czynniki chorobotwórcze.
  3. Okreslenie zakresu i typu szkód w nastepstwie zachorowania rosliny.
  4. Przedstawienie roli wlasnosci rosliny gospodarza, czynników srodowiska i czlowieka w wystepowaniu chorób roslin.
  5. Zapoznanie z metodami ochrony roslin przed chorobami.

Program cwiczen zaklada zaznajomienie studentów z najwazniejszymi chorobami upraw rolniczych i lesnych oraz roslin ogrodów i parków. Jednostki chorobowe uszeregowano wedlug przynaleznosci taksonomicznej, ulatwiajacej obserwowanie wplywu stopnia zaawansowania rozwoju biologicznego sprawcy na jego wymogi ekologiczne, zachowanie sie i sposób zwalczania. Cwiczenia beda realizowane w systemie laboratoryjnym. Po scharakteryzowaniu wystepowania i szkodliwosci choroby, jej objawów, etiologii, cyklu rozwojowego i zwalczania sprawcy studenci przystapia do opracowania makroskopowego i mikroskopowego materialów zielnikowych. Opanowanie materialu bedzie oceniane na podstawie odpowiedzi ustnych, sprawdzianów pisemnych (na kazdym zjezdzie) i kontroli materialów dokumentujacych wykonanie cwiczenia (po kazdym cwiczeniu).

 

Wskazówki metodyczne

Studenci studium zaocznego przygotowuja sie samodzielnie do zjazdów dydaktycznych, zgodnie z programem przedstawionym w niniejszym opracowaniu. W miare potrzeby dodatkowe zalecenia beda przekazywane na zjazdach. W czasie wykladów i cwiczen studenci beda poglebiac i utrwalac wiedze zdobyta z podreczników i wlasnego doswiadczenia. W celu zrealizowania cwiczenia studenci musza byc przygotowani merytorycznie z zakresu opanowywanego materialu i zaopatrzeni w zeszyty oraz materialy do sporzadzenia rycin i opisów diagnostycznych rozpatrywanych jednostek chorobowych. W ramach pracy domowej student jest zobowiazany do nabycia wymaganej literatury i przygotowania sie do kolejnych zjazdów. Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest uzyskanie pozytywnych ocen z (1) zadania wykonanego w czasie cwiczenia, (2) odpowiedzi ustnych i sprawdzianów pisemnych otrzymanych na kazdym cwiczeniu oraz (3) zgromadzonego i opracowanego zielnika zawierajacego 15 jednostek chorobowych; zielnik jest praca kontrolna. Sposób przygotowania zielnika zostanie omówiony na cwiczeniu pierwszego zjazdu.

 

Rozklad materialu

I zjazd dydaktyczny

Wyklad: Zadania fitopatologii stosowanej. Istota choroby rosliny. Szkodliwosc chorób roslin. Podzial chorób roslin. Diagnostyka chorób roslin. Objawy chorób roslin. Identyfikacja czynników chorobotwórczych.

Cwiczenie: Brak lub nadmiar skladników pokarmowych (K, Mg, Bo, Cu). Wplyw emisji, zasolenia i odpadów przemyslowych na zdrowotnosc roslin. Wirozy ziemniaka (Y, L, X). Rak bakteryjny topoli. Guzowatosc korzeni. Kila krzyzowych.

Pytania i zadania

  1. Zdefiniuj chorobe i przedstaw jej istote.
  2. Scharakteryzuj diagnostyke fitopatologiczna. Omów podzial objawów chorobowych.
  3. Jakie sa rodzaje objawów chorobowych?
  4. Co to sa oznaki etiologiczne?
  5. Jak identyfikuje sie czynniki chorobotwórcze?
  6. Poza wrazliwoscia roslin, od czego jeszcze zalezy wielkosc efektu zasolenia srodowiska?
  7. Jakie objawy innych chorób przypominaja symptomy wywolane nadmiernym zasoleniem gleby?
  8. W jaki sposób identyfikuje sie wirusy roslinne?
  9. Co to sa rosliny testowe?
  10. Czym spowodowane jest pogrubienie lisci roslin porazonych wirusem lisciozwoju ziemniaka?
  11. Co to jest kompleksowe porazenie roslin wirusami?
  12. Jakie kryteria spowodowaly podzielenie Polski na cztery strefy zagrozenia ziemniaków chorobami wirusowymi?
  13. Opracuj zalecenia ochrony roslin przed wirusami ziemniaka.
  14. Z jakiego powodu Agrobacterium tumefaciens i Plasmodiophora brassicae sa bardzo groznymi patogenami wielu roslin?

 

II zjazd dydaktyczny

Wyklad: Pasozytnictwo i patogenicznosc. Rodzaje pasozytów. Cykl chorobowy. Odpornosc roslin na choroby. Teoria "gen na gen". Mechanizm i rodzaje odpornosci. Hodowla roslin odpornych na choroby.

Cwiczenie: Zgorzele siewek roslin. Choroby powodowane przez grzyby rodzaju Phytophthora. Maczniak rzekomy krzyzowych. Mikoryzy a zdrowotnosc roslin. Holenderska choroba wiazów. Parch jabloni. Maczniak prawdziwy debu.

Pytania i zadania

  1. Jaka jest róznica miedzy pasozytnictwem i patogenicznoscia?
  2. Omów cechy pasozytów.
  3. Przedstaw podzial i przyklady rodzajów pasozytów.
  4. Scharakteryzuj zakres pasozytnictwa i omów specjalizacje pasozytnicza.
  5. Przedstaw stadia cyklu chorobowego.
  6. Jakie sa zródla inokulum i sposoby jego przenoszenia?
  7. Omów sposoby wnikania patogena do rosliny.
  8. Przedstaw proces infekcji i czynniki warunkujace jej wystapienie.
  9. Zdefiniuj pojecie „okres inkubacji”.
  10. Przedstaw mechanizmy atakowania rosliny przez patogeny.
  11. Co to jest odpornosc strukturalna (bierna)? Omów czynniki ksztaltujace te odpornosc.
  12. Co to jest odpornosc czynna i jakie struktury ochronne sa tworzone w wyniku wywolania tej odpornosci?
  13. Omów komórkowe struktury ochronne.
  14. Czym charakteryzuje sie nadwrazliwosc?
  15. Jakie sa przed- i postinfekcyjne formy metabolicznych reakcji ochronnych rosliny?
  16. Co to jest odpornosc indukowana oraz jakie sa sposoby jej wywolywania i jej wlasnosci?
  17. Jakie sa typy odpornosci roslin na patogeny?
  18. Co to jest odpornosc rzeczywista i jakie sa jej rodzaje?
  19. Zdefiniuj i podaj cechy wyrózniajace odpornosc pozioma i pionowa?
  20. Podaj formy odpornosci pozornej i warunki ich realizacji.
  21. O czym mówi teoria „gen na gen”?
  22. Jakie sa metody hodowli roslin odpornych na choroby, zasady postepowania, zródla odpornosci i techniki uzywane w hodowli odpornosciowej?
  23. Co to sa zgorzele siewek i jak je dzielimy?
  24. Czy sprawcy maczniaków rzekomych sa jednolici biologicznie?
  25. Jakie sa kryteria taksonomiczne dzielace sprawców maczniaków rzekomych na rodzaje i gatunki?
  26. Jakich kryteriów uzywa sie do klasyfikowania mikoryz?
  27. Czy zabiegi agrochemiczne i nastepstwo roslin maja wplyw na wystepowanie grzybów i mikoryz arbuskularnych?
  28. Co jest zródlem pierwotnej infekcji holenderskiej choroby wiazów?
  29. Jakie organizmy musza wspóluczestniczyc w wywolaniu infekcji pierwotnej holenderskiej choroby wiazów?
  30. Przez co dokonuja sie infekcje wtórne?
  31. Dlaczego holenderska choroba wiazów nosi w nazwie slowo „holenderska”?
  32. Opracuj metode zapobiegania i zwalczania sprawców holenderskiej choroby wiazów.
  33. Z czego wynika szkodliwosc sprawcy parcha jabloni?
  34. W której fazie rozwoju biologicznego workowce sa patogenami?

 

III zjazd dydaktyczny

Wyklad: Wplyw czynników srodowiska na rozwój chorób infekcyjnych: wplyw temperatury, wilgotnosci, wiatru, swiatla, pH, stanu odzywienia i herbicydów. Epidemiologia chorób roslin. Skladowe epidemii: wlasnosci rosliny gospodarza, cechy patogena, czynniki srodowiska, rola czlowieka.

Cwiczenie: Brunatna zgnilizna drzew pestkowych i ziarnkowych. Osutka sosny. Czarna plamistosc róz. Rak drzew. Antraknoza platana. Szara plesn. Rak topoli.

Pytania i zadania

  1. Podaj definicje i skladowe epidemii.
  2. Jakie czynniki wplywaja na rozwój epidemii?
  3. W jaki sposób mierzy sie chorobe?
  4. Wyodrebnij w cyklu rozwojowym Lophodermium pinastri faze rozwoju saprofitycznego (tzw. saprofaze) i faze rozwoju pasozytniczego (pasofaze).
  5. Wskutek zaklócenia jakiego procesu fizjologicznego sprawca czarnej plamistosci róz powoduje przedwczesne zamieranie i opadanie lisci?
  6. Co jest zródlem pierwotnych infekcji czarnej plamistosci róz?
  7. Opracuj metody zapobiegania i zwalczania sprawców osutki sosny i szarej plesni.
  8. Okresl zródlo pierwotnej infekcji platana przez sprawce antraknozy platana.
  9. Wymien stadium mejomorficzne i mitomorficzne sprawcy antraknozy platana.
  10. Jakiego typu owocniki stadium mejomorficznego i mitomorficznego wytwarza sprawca antraknozy platana?
  11. Poznaj cykl chorobowy antraknozy platana i opracuj metody zapobiegania i zwalczania sprawcy tej choroby.
  12. Które stadium, mejomorficzne, czy mitomorficzne odgrywa wieksza role w procesie wywolywania raka topoli?

 

IV zjazd dydaktyczny

Wyklad: Ochrona roslin przed chorobami. Metody ochrony roslin eliminujace kontakt patogena z roslina: kwarantanna, izolacja, zdrowy material rozmnozeniowy. Metody redukujace inokulum patogena: selekcja negatywna, zmianowanie, tworzenie warunków niekorzystnych dla patogena. Metody biologiczne: supresywnosc gleb, antagonizm, symbioza. Metody fizyczne: termoterapia, wplyw swiatla.

Cwiczenie: Rdza topoli. Rdza wejmutkowo-porzeczkowa. Srebrzystosc lisci. Opienka miodowa. Fuzariozy roslin. Alternariozy roslin.

Pytania i zadania

  1. Wymien i scharakteryzuj metody ochrony roslin przed chorobami.
  2. Co oznacza pojecie „wymykanie sie chorobie”? Zdefiniuj i omów sposoby realizacji tego zjawiska.
  3. Jaka role pelni material rozmnozeniowy w przenoszeniu inokulum patogena? Omów sposoby oceny zdrowotnosci materialu rozmnozeniowego.
  4. Wymien metody ochrony roslin eliminujace lub redukujace inokulum patogena.
  5. Jakie sa róznice miedzy konkurencja, antybioza i nadpasozytnictwem i czy zjawiska te maja zastosowanie w ochronie roslin przed patogenami?
  6. Jakie mikroorganizmy moga byc wykorzystane w biologicznej ochronie roslin przed patogenami?
  7. Jakie sa metody fizyczne eliminujace lub redukujace inokulum patogena?
  8. Czym sie róznia formy specjalne od ras fizjologicznych rdzy?
  9. Które z pieciu typów zarodników rdzy sa zdolne do zakazania roslin? Co warunkuje nabycie tej zdolnosci?
  10. Co to jest nadwrazliwosc roslin na rdze i czym jest kierowana?
  11. Wskutek jakiego procesu Chondrostereum purpureum wywoluje u drzew zjawisko srebrzenia lisci?
  12. Od czego zalezy agresywnosc Armillaria mellea?
  13. Czy sprawca opienki miodowej jest tylko jeden gatunek, Armillaria mellea?
  14. W oparciu o literature porównaj cechy drewna porazonego przez Armillaria mellea z cechami drewna uszkodzonego przez Fomes annosus.
  15. Jakie cechy morfologiczne wyrózniaja grzyby rodzaju Fusarium?
  16. Jakie funkcje spelniaja poznane typy zarodników rodzaju Fusarium?
  17. Dlaczego testy patogenicznosci sa istotne przy identyfikowaniu grzybów rodzaju Fusarium?
  18. Dlaczego produkty zasiedlone grzybami rodzaju Fusarium nie nadaja sie do spozycia?
  19. Co umozliwia niektórym grzybom rodzaju Fusarium wywolywanie tzw. chorób uwiadowych?
  20. Jakie grzyby sa sprawcami alternarioz roslin?

 

V zjazd dydaktyczny

Wyklad: Chemiczne metody ochrony roslin: podzial fungicydów, mechanizm dzialania fungicydów, toksycznosc fungicydów, technika stosowania fungicydów.

Cwiczenie: Dziurkowatosc lisci drzew pestkowych. Sucha zgnilizna kapustnych. Septoriozy roslin. Pasozytnicze rosliny nasienne.

Pytania i zadania

  1. Wedlug jakich kryteriów dzieli sie srodki ochrony roslin i jakie sa metody ich stosowania?
  2. Scharakteryzuj mechanizmy oddzialywania fungicydów na grzyby.
  3. Jak dzieli sie fungicydy w zaleznosci od selektywnosci wzgledem patogenów i jakie znaczenie moze miec wiedza o selektywnosci fungicydów w ochronie srodowiska?
  4. Jakie sa optymalne warunki pogodowe dla zarodnikowania, dokonania infekcji i rozwoju epidemii chorób wywolywanych sprawcami antraknoz i septorioz?
  5. Porównaj cechy morfologiczne acerwulusa grzyba udostepnionego na cwiczeniu z acerwulusem innego gatunku lub innych gatunków grzybów zilustrowanych w dostepnej literaturze. Okresl róznice i ich znaczenie przy klasyfikowaniu tej grupy grzybów. Podobnego porównania dokonaj w odniesieniu do pyknidium.
  6. Opracuj program zapobiegania i zwalczania sprawcy brunatnienia lisci i plew pszenicy. W programie tym wyodrebnij metody niechemiczne i chemiczne. Podaj nazwy uzytkowe i chemiczne zaproponowanych fungicydów oraz terminy ich zastosowania.
  7. W jaki sposób Cuscuta sp. znajduje rosline zywicielska?
  8. Czy Cuscuta sp. ma korzenie i liscie?
  9. W którym kierunku krazy ped Cuscuta sp.?
  10. Czy Cuscuta sp. wyrzadza wieksze szkody w uprawach jednorocznych, czy w uprawach wieloletnich? Dlaczego?
  11. Co warunkuje kielkowanie nasion Orobanche sp.?
  12. Czym przejawia sie szkodliwe oddzialywanie Viscum sp.?
  13. W jaki sposób Viscum sp. dostaje sie na górne partie drzew?

 

Literatura obowiazkowa

Błaszkowski J., Tadych M. Madej T. 1999. Przewodnik do zajęć z fitopatologii. AR w Szczecinie, 335 ss. (każdy student musi przychodzić na ćwiczenia z niniejszym przewodnikiem).

Borecki Z. 2001. Nauka o chorobach roslin. PWRiL. Warszawa.

Kochman J., Węgorek W. 1997. Ochrona roślin. Wyd. V. PLANTPRESS. Kraków.

Kryczyński S. 2001. Podstawy fitopatologii. Fundacja "Rozwój SGGW". Warszawa.

Manka K. 1998. Fitopatologia lesna. Wyd. V PWRiL. Warszawa.

 

Literatura uzupelniajaca

Borecki Z. 1984. Fungicydy stosowane w ochronie roslin. PWN, Warszawa.

Kochman J. 1986. Zarys mikologii dla fitopatologów. Wyd. II SGGW-AR, Warszawa.

Marcinkowska J. 2003. Oznaczanie rodzajów grzybów ważnych w patologii roślin. Fundacja "Rozwój SGGW". Warszawa.

Smith I. M., Dunez J., Lelliott R. A., Phillips D. H., Archer S. A. 1988. European handbook of plant diseases. Blackwell Scientific Publications.

Wszelkie atlasy chorób roslin.

Zalecenia ochrony roslin. Instytut Ochrony Roslin, Poznan, najnowsze wydanie.

 

Egzamin

Stopien opanowania fitopatologii zostanie oceniony w czasie egzaminu pisemnego. Egzaminowany student bedzie odpowiadal na 3 pytania, z których 2 beda dotyczyc fitopatologii ogólnej (przedstawionej na wykladach) i 1 - fitopatologii szczególowej (zaprezentowanej na cwiczeniach). Wiekszosc pytan odpowiada tym podanym w niniejszym powyżej. Ponadto student bedzie musial wykazac sie umiejetnoscia rozpoznawania chorób roslin w oparciu o wlasny zielnik i okazy udostepnione przez egzaminatora.

Fitopatologia - studia zaoczne

Kierunek: Rolnictwo (program wykładów i ćwiczeń)

Cwiczenia

Zjazd

Temat

1.

Choroby nieinfekcyjne [1-5]

 

Wyprzenie zbóz.

 

Wymarzanie zbóz.

 

Choroba nowin.

 

Uszkodzenia termiczne bulw ziemniaka.

 

Rdzawa plamistosc miazszu bulw ziemniaka.

 

Zgorzel lisci sercowych buraka.

 

Zóltaczka glodowa buraka.

 

Choroby infekcyjne: wirozy [6]

 

Wirozy ziemniaka (Y, L, X).

 

Wrzecionowatosc bulw ziemniaka.

 

Zóltaczka wirusowa buraka (BYV).

 

Kedzierzawka plaszczyncowa buraka (BLCV).

 

Rizomania buraka.

 

 

2.

Bakteriozy [7]

 

Czarna nózka (Erwinia carotovora var. atroseptica).

 

Mokra zgnilizna bulw ziemniaka (Erwinia carotovora var. carotovora).

 

Parch zwykly ziemniaka i buraka (Streptomyces scabies).

 

Guzowatosc korzeni (Agrobacterium tumefaciens).

 

Protozoa, Plasmodiophoromycota, Plasmodiophorales, Plasmodiophoraceae [9]

 

Kila kapustnych (Plasmodiophora brassicae).

 

Chromista, Oomycota, Pythiales, Pythiaceae [11]

 

Zgorzel siewek roslin (Pythium debaryanum).

 

Zaraza ziemniaka i pomidora (Phytophthora infestans).

 

Chromista, Oomycota, Peronosporales, Peronosporaceae [8]

 

Maczniak rzekomy kapustnych (Peronospora brassicae).

 

Fungi, Chytridiomycota, Chytridiales, Synchytriaceae [13]

 

Rak ziemniaka (Synchytrium endobioticum).
   

3.

Fungi, Ascomycota, Hypocreales, Clavicipitaceae [20]

 

Sporysz zbóz i traw [Claviceps purpurea (Sphacelia segetum)].

 

Fungi, Ascomycota, Hypocreales, Hypocreaceae [21]

 

Fuzariozy roslin (Fusarium culmorum, F. oxysporum).

 

Sucha zgnilizna bulw ziemniaka (Fusarium solani).

 

Ascomycota, Phyllachorales, Phyllachoraceae [22]

 

Antraknoza ziemniaka (Colletotrichum coccodes).

 

Ascomycota, incertae sedis, Magnoporthaceae [ 25]

 

Zgorzel podstawy zdzbla zbóz [Gaeumannomyces graminis (Phialophora sp.)].

 

Ascomycota, Dothideales, Leptosphaeriaceae [27]

 

Sucha zgnilizna kapustnych [Leptosphaeria maculans (Phoma lingam)].

 

Fungi, Ascomycota, Dothideales, Mycosphaerellaceae [28]

 

Askochytoza grochu [Mycosphaerella pinodes (Ascochyta pinodes)], Ascochyta pisi.

 

Fungi, Ascomycota, Dothideales, Phaeosphaeriaceae [29]

 

Septorioza plew pszenicy [Phaeosphaeria nodorum (Stagonospora nodorum)].
   

4.

Fungi, Ascomycota, Dothideales, Pleosporaceae [30]

 

Pasiastosc lisci jeczmienia [Pyrenophora graminea (Drechslera graminea)].

 

Plamistosc siatkowa lisci jeczmienia [Pyrenophora teres (Drechslera teres)].

 

Alternariozy roslin krzyzowych (Alternaria alternata, A. brassicae, A. brassicicola).

 

Fungi, Ascomycota, Leotiales, Dermataceae [32]

 

Kustrzebka koniczyny (Pseudopeziza trifolii).

 

Fungi, Ascomycota, Leotiales, Sclerotiniaceae [33]

 

Szara plesn róznych roslin [Botryotinia fuckeliana (Botrytis cinerea)].

 

Zgnilizna twardzikowa roslin (Sclerotinia sclerotiorum).

 

Rak koniczyny (Sclerotinia trifoliorum).

 

Fungi, Ascomycota, Erysiphales, Erysiphaceae [35]

 

Maczniak prawdziwy zbóz i traw (Blumeria graminis).
   

5.

Fungi, Basidiomycota, Ustomycetes, Ustilaginales, Ustilaginaceae [36]

 

Glownia pylaca jeczmienia (Ustilago nuda).

 

Glownia pylaca pszenicy (Ustilago tritici).

 

Fungi, Basidiomycota, Ustomycetes, Ustilaginales, Tilletiaceae [37]

 

Glownia zdzblawa zyta (Urocystis occulta).

 

Sniec cuchnaca pszenicy (Tilletia caries).

 

Fungi, Basidiomycota, Teliomycetes, Uredinales, Pucciniaceae [38]

 

Rdza zdzblowa zbóz i traw (Puccinia graminis).

 

Rdza bobu, bobiku, grochu i wyki (Uromyces fabae).

 

Grzyby anamorficzne [45]

 

Rynchosporioza zbóz (Rhynchosporium secalis).

 

Pasozytnicze rosliny nasienne [46].

Liczby w nawiasach kwadratowych sa numerami rozdzialów V. czesci „Przewodnika do zajec z fitopatologii”, wedlug których nalezy wykonac cwiczenie.

Literatura obowiazkowa

Błaszkowski J., Tadych M. Madej T. 1999. Przewodnik do zajęć z fitopatologii. AR w Szczecinie, 335 ss. (każdy student musi przychodzić na ćwiczenia z niniejszym przewodnikiem).

Borecki Z. 2001. Nauka o chorobach roslin. PWRiL. Warszawa.

Kochman J., Węgorek W. 1997. Ochrona roślin. Wyd. V. PLANTPRESS. Kraków.

Kryczyński S. 2001. Podstawy fitopatologii. Fundacja "Rozwój SGGW". Warszawa.

 

Literatura uzupelniajaca

Borecki Z. 1984. Fungicydy stosowane w ochronie roslin. PWN, Warszawa.

Kochman J. 1986. Zarys mikologii dla fitopatologów. Wyd. II SGGW-AR, Warszawa.

Manka K. 1998. Fitopatologia lesna. Wyd. V PWRiL. Warszawa.

Marcinkowska J. 2003. Oznaczanie rodzajów grzybów ważnych w patologii roślin. Fundacja "Rozwój SGGW". Warszawa.

Smith I. M., Dunez J., Lelliott R. A., Phillips D. H., Archer S. A. 1988. European handbook of plant diseases. Blackwell Scientific Publications.

Wszelkie atlasy chorób roslin.

Zalecenia ochrony roslin. Instytut Ochrony Roslin, Poznan, najnowsze wydanie.